Wandeling Haarmühle - Enschede - Witte Veen

Rondwandeling Haarmühle (nabij Buurse) Witte Veen Enschede

Wandeling in het grensgebied

Langs akkers, stadsrand Enschede en natuurgebied het Witte Veen

Start: Restaurant de Haarmühle

Adres: Besslinghook 57, 4863 Ahaus Duitsland

Afstand: rondwandeling van 9 of 18 km. Het is mogelijk de wandeling in 2 delen te lopen. Beiden van 9 kilometer.

Horeca: bij start. Eventueel halverwege de route (zie onder punt 3 in de routebeschrijving) Café-Restaurant Sandersküper, Alstätter Brook 34 Ahaus Dld

Route: de route gaat zowel over kleine verharde weggetjes als bos- en veenpaden.

Routebeschrijving & Gpx: kunnen  * hier *  gedownload worden

Kaart: aan het eind van dit bericht

Je moet een klein stuk de grens met Duitsland over om bij het startpunt van deze route te komen, maar als je er eenmaal bent, krijg je meteen een vakantiegevoel. 

Watermolen de Haarmühle en het Gasthof met dezelfde naam liggen op een fantastische, lommerrijke plek aan de Alstätter Aa. Een beek, die zodra hij de grens met Nederland oversteekt, Buurserbeek gaat heten. De Haarmühle is een watermolen uit 1619 en een beschermd monument. De molen functioneert weer sinds de restauratie in 1988. Hij staat te boek als een onderslagmolen waarbij het water onder het rad doorstroomt.

Route info

Het startpunt van deze route grenst aan het natuurgebied Witte Veen. Op het laatste deel van deze wandeling maak je met dit prachtige natuurgebied kennis. Eerst ga je op pad voor het deel van de route door Duitsland. Over kleine weggetjes gaat het richting het Duitse gebiedsdeel van het Witte Veen (Witte Venn). Er is een mogelijkheid om een kijkje te nemen bij een verscholen vennetje en er zijn vogelkijkhutten. Op een gegeven moment passeer je de grens en loop je op Nederlands grondgebied. Je kunt nu kiezen om de route voort te zetten richting Enschede of voor de korte variant te gaan. Het zijn kleine, rustige plattelandsweggetjes die naar Enschede leiden en langs landerijen en Twentse boerderijen voeren. In de buurt van Enschede gekomen loop je het Landgoed Smalenbroek op. Het is één van de vele landgoederen die Enschede rijk is en het wandelen in deze omgeving zo prettig maakt. Bijna ongemerkt ben je dan in de buitenwijken van Enschede aangekomen. Realiseer je hoe groen de stadsranden hier zijn. Bewoners kunnen vanuit hun achterdeur zo de natuur inlopen. Landgoed Groot Brunink wordt aangedaan. De statige toegangslaan leidt naar prachtige bospaden en kleine veldwegen. Je passeert Erve Groot Brunink. Geleidelijk gaat het dan weer richting het grensgebied. Bijzonder zijn de grensstenen die op verschillende plekken langs de grens te zien zijn. In het prachtige natuurgebied het ‘Witte Veen’ struin je over smalle paden, vlonders en knuppelpaden. Hou in de zomer rekening met de muggen. Nog een laatste stukje langs de Buurserbeek en dan ben je weer bij de Haarmühle en heet de Buurserbeek weer de Alstätter Aa.  

Watermolen De Haarmühle 

De Haarmühle is een watermolen in het buitengebied van het Duitse plaatsje Alstätte en ligt aan het riviertje de Alstätter Aa (die aan de Nederlandse zijde van de grens Buurserbeek wordt genoemd) .

De huidige molen dateert van 1619 en is een beschermd monument. De molen functioneert weer sinds de restauratie in 1988. Het is een zogenoemde onderslagmolen, waarbij het water onder het rad doorstroomt. Al voor 1619 stond op deze plek ook al een molen. 

Nabij de Haarmühle bevindt zich de galgenbult. Op deze plaats, toen gelegen aan de doorgaande weg van Münster naar Deventer, werden misdadigers als afschrikwekkend voorbeeld opgehangen en tentoongesteld.

De galg zou gebruikt zijn in de Dertigjarige Oorlog en tijdens de daarop volgende regeerperiode van Bernhard von Galen, ook bekend als Bommen Berend.

Watermolen De Haarmühle

Bij de Biergarten

Oude gevelsteen in de watermolen

Bootjes bij de Haarmühle

Het Witte Veen.

Natuurgebied Het Witte Veen wordt beschouwd als bijzonder waardevol en maakt deel uit van Natura 2000; het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden.

Het natuurgebied, dat aan weerszijden van de Nederlands Duitse grens loopt, was eerder een groot veen- en heidelandschap. Hiervan zijn moerasbossen en heide door de jaren heen bewaard gebleven en bieden nu door een gevarieerde biotoop een belangrijk leefgebied voor vlinder-, sprinkhanen- en libellensoorten.

Er groeien zeldzame planten zoals wollegras, snavelbies, koningsvaren en wilde gagel. In  zowel de zomermaanden als de winterperiode zijn vele soorten vogels te zien. Waaronder diverse watervogels en als je geluk hebt komt er een kraanvogel voorbij.

Het gedeelte van het Witte Veen dat op Nederlands grondgebied ligt wordt beheerd door Natuurmonumenten.

Veenpluis

Vlonderpad in het Witte Veen

Prachtige vennetjes

Oude grenspaal 

Misschien tref je het wel en zie je de schaapskudde

Landgoed Smalenbroek

Smalenbroek is een eeuwenoud kleinschalig landgoed. In de 19e eeuw in handen gekomen van de textielfabrikantenfamilie ter Kuile. Die gaf opdracht tot bebossing en de aanleg van een park met vijver in landschappelijke stijl. Landschapsarchitect Pieter Wattez zorgde voor het ontwerp.

De natuur is erg gevarieerd. In het voorjaar sieren bosanemonen en maagdenpalm de statige lanen.

In het najaar vind je hier talloze paddenstoelen. Beekjes zorgen voor een prettig leefmilieu voor planten en dieren. De boomkikker is weer gesignaleerd en tientallen vogelsoorten worden waargenomen.

De boerderij op het landgoed dateert uit de 18e eeuw en is een rijksmonument. Het beschikt over een commiezenkamer die herinnert aan de tijd dat smokkelaars hun smokkelwaar van en naar Duitsland brachten.

Het landgoed, dat net buiten de stadsgrens van Enschede ligt, is zo’n 90 hectare groot en op dit moment in eigendom van Landschap Overijssel. 

Omgeving Smalenbroek

Ook hier kun je aan de rododendrons zien dat je op een landgoed bent

Buitengebied Enschede

Bloeiende meidoornstruik

Landgoed Groot Brunink

Groot Brunink, een ca 100 hectare groot landgoed, omvat bossen en houtwallen afgewisseld met weilanden en akkers en een beek genaamd de Bruninksbeek. Op het landgoed staat Erve Brunink, een historische boerderij van het hallehuistype waar aan de voorzijde wordt gewoond en aan de achterzijde de stallen zijn. Typerend voor de traditionele Twentse boerderij zijn zadeldaken met rode pannen en de houten gevelbekleding in de topgevels. De boerderij is in 1849 gebouwd. De jaarankers geven dit aan. Landgoed Groot Brunink heeft een rijke variëteit aan flora en fauna. Er is een bosgedeelte met iepen, eiken en essen terwijl een ander deel weer bestaat uit beuken en wintereiken.

Boeren uit de omgeving pachten de graslanden onder voorwaarde dat de natuur verbeterd wordt.

Er wordt niet bemest en maaien gebeurt op een later tijdstip zodat verschillende planten- en insectsoorten zich hier ontwikkelen kunnen. 

Het gebied staat onder beheer van Landschap Overijssel.

Toegangslaan Groot Brunink

Buitengebied Enschede

Buitengebied Enschede

Vlonderpad aan de stadsrand van Enschede

Deel van de route bij Enschede

Deel van de route bij Start

De hier beschreven route is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Niettemin geldt dat het een momentopname betreft en dat wijzigingen in het landschap, wegen en/of paden of openingstijden voor kunnen komen.

(c) 2017 Route, tekst, kaart en fotografie Truus Wijnen
Update Juni 2019